DÜNYA ŞAİRLERİNDEN ŞİİR VE ŞAİR ÜZERİNE

Bir kaç gündür Hindistan-Kerela’da uluslararası şiir festivalindeyim.

Bu hafta Rusya, Küba ve Macaristan’dan, ikisi 19. Yüzyıl, üçüncüsü çağdaşımız üç büyük dünya şairini, dilimize çevirdiğim ve „Kardeş Türküler“ adlı kitabımda yer alan şiir ve şair üzerine şiirleriyle anmak istedim. Üçü de de genç yaşlarda, Lermontov bir komplo düelloda, Marti savaş alanında, Attila nice anlayışsızlıklar sonucu bir intiharla , geride büyük bir şiir ve insanlık mirası bırakarak yaşamdan ayrıldılar.

ŞAİR

Mihail Lermontov/Rusya(1814-1841)

Parlıyor altın işlemesi hançerimin.

Gövdesi kusursuz ve sağlamdır.

Gizemli direnci çeliğinin

Doğunun savaşçılığındandır.

Dağlarda bir dağlıya çalıştı yıllarca

Hizmetine karşılık ücret beklemedi.

Açtı birçok göğüste birçok korkunç yara

Deldi birçok çelik giysiyi.

Eğlenirken bir köleden de uysaldı, ama

Çınlardı bir söz kırdı mı onurunu.

O günler, oymalı, zengin bir süs ona

Yabancı, utanç verici bir giysi olurdu.

Onu,yiğit bir Kazak, Terek nehri ötesinde

Soğumuş ölüsünden almıştı sahibinin.

Sonra, fırlatılmış, yatıp durdu uzun süre

Gezici dükkânında Ermeninin.

Şimdi öz kınlardan, savaşta hırpalanmış,

Yoksundur zavallı yoldaşı kahramanın.

Altın bir oyuncak halinde, şerefsiz ve zararsız

Parlayıp duruyor üstünde duvarın.

Artık özenli, alışkın bir elle

Onu silen, okşayan kalmadı.

Ve dua ederek şafaktan önce

Okumuyor kimse üstündeki yazıtı.

Şair! İşte bu gevşek çağda sen de

Böylesin! Yitirdin önemini!

O altınla değiştirdiğin kudrete

Dünya saygıyla kulak verirdi.

Güçlü sözcüklerin ölçülü sesiyle

Savaşçı ateşlenirdi savaşa.

Tütsü dua saatine nasıl gerekliyse

Kadeh şölene nasıl, gerekliydin halka.

Şiirin tanrısal bir ruh gibi, kalabalığın üzerinde -

Uçup dururdu ve soylu düşünceler, yankılanan -

Çınlardı o çan gibi,halkın bayram ve yıkım günlerinde -

Kurultay kulesi üstünde çalan.

Şimdi yalın ve onurlu bir dil sıkıyor bizi, yalnız;

Eğleniyoruz parlak pullar ve aldatılarla.

Yıpranmış bir güzellik gibi, ki yıpranmış dünyamız

Alışkındır kırışıklıklarını gizlemeye allıklar altında.

Ey alay edilmiş peygamber,yeniden uyanacak mısın?

Ya da intikam çağrısına hiçbir zaman -

Altın kınlardan çıkarmayacak mısın

Kılıcını, hakaret pasıyla kaplanan?...

KABARAN BİR DALGA GÖRDÜĞÜNDE SEN

Jose Marti/Küba(1853-1895)

Kabaran bir dalga gördüğünde sen
Şiirimi görüyorsun demektir
Yükselir göğe, fakat bazen
O hafif ve uykulu bir yelpazedir

Öyle bir hançerdir ki şiirim
Çiçeklenir elde kabzesi
Şiirim bir çağlayandır
Suyu berrak, kristal gibi

O fışkıran bir yeşilliktir
Pırıl pırıl; ve alev kızıllığında.
Şiirim yaralı bir geyiktir
Bir sığınak arayan ormanda

Şiirim kardeştir cesarete
Yalın, içten ve özlüdür
O, kendisinden kılıç yapılan
Çelikle aynı örste döğülmüştür.

ŞİİR SANATI

Attila Jozsef/Macaristan(1905-1937)

Şairim ben; ama şiiri
Kendisi olarak umursamam bile.
Gece ırmağının taşıdığı yıldız
Çirkinleşir göğe tırmanmak isterse.

Zaman damla damla eriyip gitmede
Karnım tok sütüne masalların
Ben gerçek ve elle tutulan bir dünyayla beslenmekteyim
Göğün köpükleridir yükselen üstünde o dünyanın

Girip yıkanasın diyedir kaynak
Orada ürpertili ya da dingin sular
Birbirlerine karışıp sarmaşırlar
Sevimli, akıllı şeyler konuşarak

Bir takım şairler -ırak olsunlar benden-
Tepeden tırnağa çamur içinde
Yalandan bir sarhoşluğun imgelerini kusarak
Yolculuk etmedeler birinci mevki bir esrimede

Meyhaneler de ırak olsun benden
Ben akla giderim ve daha öteye…
Hiçbir şey ruhumu alçaltamaz
Dalkavukluğa, ikiyüzlülüğe…

Sev, ye, uyu, iç; kendine
Ölçü olarak evreni almalısın.
Bizi yoksul ve tutsak kılanlara
Bir zerresini bağışlamam yaşama hakkımın.

Hiçbir uzlaşmaya yanaşmadan
Mutlu olma hakkımı haykırırım
Kızarır yanaklarım tutkudan
Tutuşur ateşler içinde kanım.

Hiç kimse beni susmaya zorlayamaz
Bilimdir bana omuz veren çünkü.
Çağ beni koruyor, onun oğluyum ben
Beni düşünüyor sürerken sabanını köylü

İşçinin içine doğan şey benim
Mekanik iki hareket arasında.
Şu hırpani kılıklı delikanlı
Beni bekliyor sinema kapılarında.

Ve benim yakıcı dizelerimi
Vurmaya kalkıştığında alçaklar
Yola çıkar kardeş tanklar
Gümbürdeyerek şiirlerimi

İnsan çocuk daha, bunu biliyorum
Ama büyümek istiyor, işte bu onun deliliği.
Anne-babası sevgi ve akıl
Ona göz kulak olsalar bari.

Cumartesi/ 111117